Σαν σήμερα έφυγε ένας σπουδαίος άνθρωπος της Αργολίδας, ο Στρατής Χαβιαράς

                                                                                             Νέα Κίος, Τόπος ενός συγγραφέα

 Σαν σήμερα πέρσι, έφυγε από τη ζωή ένας άνθρωπος που ήξερε καλά να αφηγείται ιστορίες. Αυθόρμητα μου βγήκε κι εμένα μια ιστορία για τον ερχομό των ανθρώπων που αφού ξεριζώθηκαν ήρθαν στη δική μας Νέα Κίο, τον τόπο ενός συγγραφέα, μπορεί και τον τόπο που σε κάνει συγγραφέα. Την αφιερώνω στο δάσκαλο που είχα διαλέξει πριν ακόμη τον γνωρίσω.

 

 Και ήρθατε Στρατή. Σας ξερίζωσαν και ύστερα βρεθήκατε μες στα βαλτοτόπια του Αργολικού, στην απόληξη του Αργειακού πεδίου. Δεν επιλέξατε εσείς το μέρος να στεριώσετε, δεν αποφασίζουν οι νομάδες που θα πάνε. Βλέπατε όμως τις αυλές, τους κήπους, τα κλειστά παράθυρα και τα μπαλκόνια αδειανά, και διάσπαρτα δίπλα στα μικρά και μεγάλα πλούτη σας, να ανταγωνίζεται το μεγαλείο του πολιτισμένου βίου την ευτέλεια του πολέμου.

Έφυγες από τα Ματωμένα Χώματα αγέννητος για να’ ρθεις απ’ το συνεχές του χρόνου ξεπηδώντας μέσα από τις φωτιές. Το’ χει η μοίρα των ελλήνων μάλλον, κάθε πολιτισμό που στεριώνουν να καταλήγει στάχτη: Μυκήνες-Κωνσταντινούπολη-Σμύρνη.

Συναχτήκατε καραβάνι, όμοιες κάμπιες βαστιόταν ο ένας απ’ του άλλου το γυλιό. Έτσι ήρθατε από την Προποντίδα στο κάθε άλλο παρά άχραντο κομμάτι γης που σας μοίρασαν. Συνηθίζεται άλλωστε στους πολέμους κάποιοι να φροντίζουν για τη μοιρασιά.  Φτιάξατε οικισμό δίπλα στο ποτάμι που κυλούσε μόνο πυρετό. Εσείς είχατε προσανατολισμό τον Ερασίνο και δεν χάσατε την ελπίδα. Στην καθημερινή υποταγή του μεροκάματου που βρέχατε στη θάλασσα –σε θάλασσα πάλι σας έφεραν- εσείς φτιάχνατε τέχνη όσο ξεμπλέκατε δίχτυα του πνεύματος. Δεξιοτέχνης κι εσύ δάσκαλε, τα ξέμπλεκες με ευκολία πάνω στο χαρτί.

Γεννήθηκες λίγο μετά τον ξεριζωμό από Μικρασιάτες γονείς, στο ασήμαντο βασίλειο των κουνουπιών. Εδώ σε έφεραν -πνεύμα ήσουν ακόμα- από την αντίπερα όχθη της Αιγηίδας μέσα στις φωτίτσες που σαν Άγιο φώς κρατούσαν στα φαναράκια τους ικέτες, οι διωγμένοι πρόγονοι σε λιτανεία αναζήτησης Πίστης και Χώρας.

Γεννήθηκες πολλές φορές σε αυτόν τον τόπο Στρατή Χαβιαρά. Παιδί ήσουν που σκαρφάλωνες -όπως μας έλεγες- στα δέντρα, έκρωζες στα γλαρόνια ξέγνοιαστος μες στην αθωότητα της ηλικίας κι ας σε σημάδευαν ντουφέκια. Είχες για σφυρίχτρα βούκινο να καλείς κάθε Κεμάλ, Μουσταφά, Κιουταχί να πάψει να βλαστημά.

Ύστερα θα έφευγες για την Πρωτεύουσα για να ξαναγεννηθείς, όπως κι εκείνη τη φορά που έφυγες πέραν του Ατλαντικού. Διέπρεψες στο Harvard, ερωτεύτηκες, λατρεύτηκες, γνωρίστηκες με την Μέριλιν, τον Άρθουρ Μίλερ, το Φώκνερ, τον Τεννεσί Ουίλιαμς. Μα κάποια στιγμή, αφού είχες γυρίσει πίσω στα πάτρια εδάφη, αφήνοντάς μας παρακαταθήκη το σπουδαίο έργο σου, πάνω που έφτιαχνες μαγιά από μαθητές, η αύρα της θάλασσας ήταν, σου πήρε τα μυαλά και είπες να φύγεις για μια ολόδική σου πατρίδα.

 

Στον αείμνηστο Στρατή Χαβιαρά (28/1/35-3/3/2020).

 Εργογραφία

Ποίηση

 

Η κυρία με την πυξίδα, αυτοέκδοση, 1963

Βερολίνο, Φέξης, 1965

Η νύχτα του ξυλοπόδαρου, αυτοέκδοση, 1967

Νεκροφάνεια, Κέδρος, 1972

Crossing the River Twice, Cleveland State University, 1976

Millennial Afterlives, a retrospective^[22], Wells College Press, 2000

Duty Free Desiderata, Siera Press, 2000

 

Μυθιστορήματα

 

When the Tree Sings, Simon & Schuster 1979, Ballantine 1980, Sidwick & Jackson U.K. 1979, Picador U.K. 1980

Όταν τραγουδούσαν τα δέντρα, Ερμής 1980, Καστανιώτης 1999

The Heroic Age, Simon & Schuster 1984, Penguin 1985, Methuen U.K. 1984, King Penguin U.K. 1985

Τα ηρωικά χρόνια, Εκδόσεις Bell 1984, Καστανιώτης 1999

Πορφυρό και μαύρο νήμα, Κέδρος, 2007

Άχνα, Κέδρος, 2014

Μεταφράσεις - Συνεργασίες[

Στην Αγγλική: C.P. Cavafy, The Canon, Ερμής^[23] 2004, CHS Harvard 2007

Στην Ελληνική: Σέιμους Χήνι, Το Αλφάδι, με τον Μανόλη Σαββίδη, Θεοδόση Νικολάου και Σώτη Τριανταφύλλου, Ερμής, 1999

 

Σέιμους Χήνι, Αλφάβητα, με τον Γιώργο και Μανόλη Σαββίδη, και χαρακτικά του Δημήτρη Χατζή, ΙΣΤΟΣ, 2000^[24]

 

Charles Simic, Η μουσική των άστρων, με τον Ντίνο Σιώτη, Κοινωνία των (Δε)κάτων, 2010